نحوه تشخیص سنتور درجه ۳ از نظر ساختاری (سنتورهای بدساخت)

1. در ابتدا، به چهارچوب و جعبه صوتی سنتور دقت کرده و آن را به طور کامل بررسی کنید (هر چهار ضلع محیط آن، صفحه رویی و زیری و تمامی اتصالات و قسمت هایی که به هم متصل شده اند). نباید هیچ نوع ترک و یا شکستگی ای وجود داشته باشد. در صورت وجود ترک یا شکستگی روی سنتور، حتی اگر سنتور، ناظمی باشد، و یا از بهترین چوب برای ساخت آن استفاده شده باشد، باز هم ارزشی ندارد و خرید آن به هیچ وجه توصیه نمی شود. تنها یک ترک کوچک کافی است که نظرتان را برای خرید ساز عوض کنید.
2. پس از وارسی چشمی، سنتور را بلند کنید و مسطح بودن سطح رویی و زیری آن را به دقت بسنجید. بعد از آن برای اطمینان بیشتر، اگر سطح صافی در دسترس‌تان قرار دارد، سنتور را روی آن قرار داده و مطمئن شوید که که کاملا صاف باشد و به اصطلاح لق نمی خورد. یک سنتور خوش ساخت و نو، قاعدتا نباید انحنایی داشته باشد. در صورت داشتن انحنا، ممکن است با گذشت زمان، به تدریج بیشتر شده و باعث ترک خوردن سنتور شود.
3. نکته قابل ذکر این است که نباید خلل و فرج های طبیعی چوب را با ترک اشتباه بگیرید. یک چوب در حالت طبیعی، شیارهای ظریفی دارد که نباید از حدی بیشتر باشد. وجود همین شیارهای طبیعی است که در طنین بخشیدن به صدای سنتور نقش دارد.
4. پل‌ها و سایر اجزای ساز باید در جای خود محکم باشند. کنده شدن یا به اصلاح لق بودن اجزا می‌تواند باعث بروز مشکل شود. برای تشخیص این امر سنتور را به آرامی تکان دهید. ساز نباید هیچ صدای اضافه‌ای بدهد.
5. با دقت به سیم های سنتور، گوشی ها، سیم گیرها و مفتول های سیمی روی شیطانک و خرک ها نگاه کرده و آن ها را لمس کنید. این قسمت های فلزی نباید به هیچ وجه زنگ زده باشند. رنگ این فلزها در اثر زنگ زدگی تیره و گاهی قرمز رنگ شده و با لمس کردن آنها متوجه زبری خواهید شد. زنگ زدگی، نشان دهنده ی آن است که هنگام ساخت سنتور، از ارزان ترین مواد برای این کار استفاده شده است و با گذشت زمان، این زنگ زدگی بیشتر شده و علاوه بر خراب کردن کوک سنتور، موجب اُفت کیفیت صدای سنتور نیز خواهد شد.
6. به محل اتصال گوشی ها، سیم گیرها و سیمها (جایی که از شیطانک عبور می کنند) به چوب سنتور نگاه کنید. نباید هیچ آثاری از آسیب جدی، شکستگی و یا خرد شدن چوب وجود داشته باشد. در صورت وجود، از خرید آن سنتور صرف نظر کنید.
7. روی چوب سنتور را به خوبی بررسی کنید، نباید گره ای وجود داشته باشد، بخصوص گره های بزرگی که در مرکزشان ترک دارد. گاه روی چوب، جای میخ و یا سوراخ وجود دارد که اصلا نشانه ی خوبی نیست. گره، قسمتی از چوب است که رنگ آن تیره تر شده و شکل تخلخلی خود را از دست داده است. گره ها، نقطه ضعف چوب هستند و ممکن است بعد ها مشکل ایجاد کنند.
8. نکته ی بسیار بسیار مهم این است که در هنگام خرید سنتور خود، صرفاً به جنبه های ظاهری ساز، مانند خاتم کاری، جعبه های چرمی، مضراب های کادویی و گارانتی فروشنده، توجه نکنید؛ زیرا هیچ کدام به تنهایی، دلیلی بر خوش ساخت بودن سنتور شما نیستند. گول نخورید و در صورت وجود هرکدام از علائم بالا، از خرید سنتور خودداری کنید؛ زیرا سنتور به جز در موارد خاص، معمولا ساز قابل تعمیری نیست.

نحوه تشخیص سنتور درجه ۱ از نظر ساختاری (سنتورهای خوش ساخت)

1. یک سنتور خوب در نگاه نخست، شکل منظمی دارد و جای چسب یا رنگ روی ساز وجود ندارد. گوشی ها و سیم گیرها کاملا منظم و در یک ردیف قرار گرفته و یک اندازه هستند.
2. سعی کنید مقاومت گوشی‌ها را امتحان کنید. گوشی‌ها در یک ساز خوب، حد متعادلی از استحکام را دارند. در واقعی خیلی سفت یا خیلی شل نیستند و به راحتی می توان سنتور را کوک کرد و همچنین کوک خود را برای مدت طولانی نگه می دارند. برای تست کردن این مساله، باید با کوک کردن سنتور آشنایی داشته باشید و بتوانید چند سیم سفید و چند سیم زرد را کوک کرده و از کارکرد مناسب گوشی ها اطمینان حاصل کنید.
3. در یک ساز مناسب، تمامی اجزای فلزی از فولاد ضد زنگ ساخته شده‌اند و جنس فلزهای به کار رفته، اعلا و درجه یک است.
4. ضخامت صفحه‌های بالا و پایین جعبه سنتور، باید مناسب باشد. این ضخامت اندازه ثابتی ندارد، اما به طور کلی در یک ساز خوش صدا، معمولا بیش از پنج میلی‌متر نیست.
5. چوب استفاده شده در ساخت سنتور باید چوب یک دست و سالمی باشد. سعی کنید در انتخاب سنتور، از سازی با رنگ‌های تیره و مات استفاده کنید؛ زیرا سیم ها در آن مشخص تر اند. معمولا در ساخت این ساز از چوب گردو استفاده می‌شود. اما می‌توان از سایر چوب‌ها نیز استفاده کرد.
6. در هنگام خرید یک دیاپازون همراه داشته باشید. این به شما کمک می‌کند تا دریابید کوک سنتور از حد معمول بیش‍تر یا کمتر نباشد. توجه داشته باشید اگر فروشنده، ساز را تنها نیم پرده بیشتر یا کمتر کوک کرده باشد، خیلی از اشکالات سنتور ممکن است از دید خریدار مخفی شود.
7. داشتن مهر یا امضای سازنده به تنهایی خوب بودن ساز را ثابت نمی کند، مگر در مواردی که فرد سازنده خیلی معروف باشد. البته حتی در آن صورت نیز باید در نظر داشت که حتی سازندگان بسیار معروف نیز در دوره ی هنری خود، تجربه ساخت سازهای بدصدا یا بدساخت و بدکیفیت را نیز داشته اند. بنابراین به معیارهای گفته شده دقت کنید، نه به مهر و امضا و تزئینات ساز.
8. معمولا سازهای خوش ساخت، توسط فروشنده یا سازنده گارانتی می شوند. در حقیقت فرد به حدی از کار خود مطمئن است که حاضر است در صورت بروز مشکلات ساختاری، آن را تعویض و یا اصلاح نماید. به خاطر داشته باشد که جز در موارد معدودی، سنتور قابل تعمیر نیست و بهتر است از همان ابتدا مشکلی نداشته باشد.
9. در قسمت آخر به گوشی‌های سنتور دقت کنید. یک سنتور خوش ساخت مطمئنآ گوشی‌های مناسبی دارد و جای چکش کاری روی آن ها دیده نمی‌شود.

اگر سنتوری، هم موارد لیست الف و هم ب را نداشت، از نظر ساختاری درجه ۲ به شمار می رود.

نحوه تشخیص سنتور درجه ۱ از نظر صدادهی (سنتورهای خوش صدا)

1. در یک سنتور خوش صدا، طنین صداها در حد متوسطی است و تشخیص این امر به تجربه خریدار در ارزیابی سنتورهای مختلف بستگی دارد. سنتورهایی که طنین طولانی دارند، به اصطلاح صدای تشت می دهند و سنتورهای با طنین کوتاه، صدای خفه ای خواهند داشت.
2. کیفیت صدای تمام نت ها در سنتورهای خوش صدا یکسان و مشابه است. بهترین روش برای امتحان کردن آن، ثابت ماندن کیفیت صدا هنگام گذر از سیم های زرد به سفید یا برعکس است. برخی سنتورها، صدای بم بهتر و برخی صدای زیر بهتری دارند. اما در یک سنتور درجه ۱، باید تمام نت هایش صدایی خوش داشته باشد.
3. هیچ یک از نت های یک سنتور درجه ۱، نباید به اصطلاح کر باشند یا صدای زنگ بدهند. کر بودن به این معناست که یک نت بخصوص، به طور محسوسی صدای ضعیف تری نسبت به نت های قبل و بعد از خود دارد. زنگ داشتن یعنی در صدای یک نت، صدایی اضافی، مانند برخورد ارتعاشی دو فلز حس می شود.
4. سنتور خوش صدا قابلیت تولید صداهای بسیار بلند و بسیار آرام را به طور همزمان دارد، بدون آنکه در کیفیت مطلوب صدا تغییری ایجاد شود.

چند نکته دیگر درباره کیفیت ساخت ساز سنتور

زیبایی ظاهریِ ساز، که شامل پرداخت چوب (یعنی باقی نماندن اثر داغی اره یا امثال این ها روی چوب) می باشد و کیفیت رنگرزی بسیار مهم است و ساز باید با شاپان، سیلر و یا لاک، رنگ شده باشد؛ که تجربه ثابت کرده سازی که با لاک رنگ شده باشد، کیفیت بهتری خواهد داشت؛ زیرا سیلر، به دلیل خاصیت پوشانندگی، منافذ چوب را می پوشاند و این، خود باعث کاهش کیفیت صدا می شود. نکته دیگری که باید هنگام خرید سنتور به آن توجه داشت، این است که سنتور با چوب به رنگ روشن، به جای چوب تیره به شما فروخته نشود زیرا ممکن است یک ساز با چوب رنگ روشن ساخته شده باشد، اما توسط شیلان تیره شود.

چند نکته مهم دیگر درباره کوک ساز سنتور

حتما سازی را خریداری کنید که چندین بار کوک شده باشد و از کسی که در کوک کردن سنتور تخصص دارد، بخواهید چند سیم را به صورت امتحانی برای شما دوباره کوک کند، تا از کیفیت نگهداری کوک ساز خود مطمئن شوید. نکته دیگر اینکه هیچ گاه روی صفحه ی یک سنتور حرفه‌ای، صنایعی چون خاتم، معرق یا منبت کاری، انجام نمی دهند، زیرا این امر، به علت ایجاد عدم یکدستی صفحه، سبب تضعیف و اُفت کیفیت صدا می شود.

اساسی ترین معیارهای انتخاب یک سنتور خوب

• صاف و مسطح بودن صفحه رویی
• وجود یک انحنای جزیی به سمت بیرون ، در مرکز صفحه زیر
• اندازه های دقیق اضلاع کلاف و سایر بخش های بدنه سنتور
• استفاده از چوب مرغوب و رنگ خوب

نکاتی طلایی و مهم از استاد ناظمی

• تراش چوب در سنتورهای پرصدا، کم صدا ، بزرگ و کوچک، با یکدیگر تفاوت دارد.
• محل زدن مضراب باید بسته به نوع صدای ساز، تغییر کند. (بهترین نقطه فاصله ۳ تا ۴ سانتی‌متری خرک است)
• بهترین نوع چسب برای وصل کردن قطعات سریشم گرم یزد است، چون منبع حیوانی دارد و با اضافه کردن ژلاتین از استخوان ماهی بدست می‌آید.
• در رنگ کردن ساز باید از رنگ های طبیعی مانند جوشانده‌ی پوست گردو، پوست انار، زاج سفید، صمغ و… استفاده شود (رنگ‌های شیمیایی منافذ چوب را می‌پوشاند).
• رنگ های تیره‌، برای سنتورهای بزرگ‌تر، بهتر است.
• فلز استفاده شده در ساخت گوشی ها و سیم‌گیرها، باید ضد زنگ و اصطکاک باشد، مانند مفتول نقره‌ای که آب کرم داده شده است.
• شکاف بین سیم‌ها روی زهوار ۲ میلیمتر است.
• در ساخت سنتور، ابتدا سیم‌ها را روی سنتور می کشند و بعد خرک گذاری انجام می‌شود.
• طول سیم را، از محل مفتول زهوار سمت چپ، تا محل مفتول زهوار طرف راست محاسبه می‌کنند.
• اولین کوک را باید یک پرده پایین‌تر گرفت.
• هرچند سال یک بار بهتر است سیم‌های کهنه را با یک پنبۀ نفتی پاک کرد. این کار، زنگ و چربی روی سیم ها را می‌گیرد.
• ساز خود را درون یک جعبه سنتور نم‌گیر بگذارید.

برای مطالعه مقاله اصلی پیشنهاد می کنیم به آدرس خرید سنتور با قیمت و کیفت مناسب مراجعه نمائید.